Apakah Kanser Pundi Kencing?
Kanser pundi kencing berlaku apabila sel-sel dalam lapisan dalaman pundi kencing berkembang secara tidak terkawal, membentuk tumor. Pundi kencing ialah organ berongga yang menyimpan air kencing sebelum dikeluarkan dari badan. Di Malaysia, kanser ini merupakan antara sepuluh jenis kanser yang paling kerap didiagnosis, terutama dalam kalangan lelaki.
Bagaimana Ia Berlaku?
Untuk memahami bagaimana kanser pundi kencing berkembang, bayangkan lapisan dalam pundi kencing sebagai lapisan pelindung yang sentiasa terdedah kepada bahan buangan dalam air kencing. Pendedahan berterusan kepada bahan kimia berbahaya, seperti yang terdapat dalam asap rokok atau bahan kimia industri, boleh merosakkan DNA sel-sel ini. Apabila kerosakan ini tidak diperbaiki, sel-sel tersebut boleh mula membahagi tanpa kawalan, membentuk tumor.
Apakah Punca-Punca Kanser Pundi Kencing?
Beberapa faktor boleh meningkatkan risiko seseorang untuk menghidap kanser pundi kencing:
- Merokok: Bahan kimia dalam asap rokok diserap ke dalam darah dan ditapis oleh buah pinggang, kemudian disimpan dalam pundi kencing. Pendedahan berterusan kepada bahan kimia ini boleh merosakkan lapisan pundi kencing.
- Pendedahan kepada bahan kimia industri: Pekerja dalam industri seperti pewarna, getah, kulit, tekstil, dan cat mungkin terdedah kepada bahan kimia tertentu yang meningkatkan risiko kanser pundi kencing.
- Jangkitan kronik pundi kencing: Jangkitan berulang atau kronik boleh menyebabkan keradangan berterusan, yang meningkatkan risiko perubahan sel yang membawa kepada kanser.
Faktor Risiko
Kanser pundi kencing lebih cenderung berlaku pada individu yang:
- Berumur lebih 55 tahun: Risiko meningkat seiring dengan usia.
- Lelaki: Lelaki lebih berisiko berbanding wanita.
- Sejarah keluarga: Mempunyai ahli keluarga dengan sejarah kanser pundi kencing.
- Terapi radiasi sebelumnya: Pernah menerima terapi radiasi di kawasan pelvis.
- Penggunaan ubat tertentu: Penggunaan ubat-ubatan tertentu dalam jangka masa panjang boleh meningkatkan risiko.
Simptom Kanser Pundi Kencing
Gejala awal kanser pundi kencing mungkin termasuk:
- Hematuria: Kehadiran darah dalam air kencing, yang mungkin kelihatan merah jambu, merah, atau coklat.
- Kerap membuang air kecil: Terutama pada waktu malam.
- Sakit atau rasa terbakar semasa membuang air kecil.
Jika kanser berkembang, gejala mungkin termasuk:
- Sakit belakang atau pelvis.
- Penurunan berat badan tanpa sebab yang jelas.
- Keletihan berterusan.
Penyakit yang Mempunyai Simptom yang Sama
Beberapa keadaan lain boleh menyebabkan gejala yang serupa dengan kanser pundi kencing:
- Jangkitan saluran kencing (UTI): Menyebabkan kerap membuang air kecil dan rasa terbakar.
- Batu karang: Boleh menyebabkan hematuria dan sakit belakang.
- Pembesaran prostat: Pada lelaki, boleh menyebabkan kesukaran membuang air kecil.
- Kanser prostat atau buah pinggang: Juga boleh menyebabkan hematuria dan sakit belakang.
Ujian untuk Pengesahan Penyakit
Ujian utama untuk mendiagnosis kanser pundi kencing ialah sistoskopi, di mana doktor memasukkan tiub nipis dengan kamera ke dalam uretra untuk melihat bahagian dalam pundi kencing. Jika terdapat kawasan yang mencurigakan, sampel tisu (biopsi) akan diambil untuk analisis lanjut.
Rawatan untuk Kanser Pundi Kencing
Rawatan bergantung kepada tahap dan jenis kanser:
- Kanser tidak invasif otot: Biasanya dirawat dengan terapi intravesikal, seperti Bacillus Calmette-Guérin (BCG), yang merangsang sistem imun untuk menyerang sel kanser.
- Kanser invasif otot: Rawatan standard ialah kistektomi radikal, iaitu pembedahan membuang seluruh pundi kencing, diikuti dengan pembinaan semula saluran air kencing.
- Kanser metastatik: Rawatan mungkin termasuk kemoterapi, imunoterapi, atau terapi sasaran seperti erdafitinib untuk pesakit dengan mutasi FGFR.
Jenis-Jenis Kanser Pundi Kencing
Terdapat beberapa jenis kanser pundi kencing, bergantung kepada jenis sel di mana kanser bermula:
- Karsinoma Urotelial (Transitional Cell Carcinoma): Jenis yang paling biasa, bermula dalam sel-sel yang melapisi bahagian dalam pundi kencing.
- Karsinoma Sel Skuamus: Berkaitan dengan keradangan kronik pundi kencing, seperti akibat jangkitan berulang.
- Adenokarsinoma: Jenis yang jarang berlaku, bermula dalam sel-sel kelenjar pundi kencing.
Rujukan
- Cancer Research UK. Types of bladder cancer. https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/bladder-cancer/types-stages-grades/types
- Mayo Clinic. Bladder cancer – Symptoms and causes. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bladder-cancer/symptoms-causes/syc-20356104
- National Cancer Institute. What Is Bladder Cancer? https://www.cancer.gov/types/bladder
- PubMed. Cystoscopy revisited as the gold standard for detecting bladder cancer recurrence. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19913254/
- Cancer.org. Treatment of Bladder Cancer, Based on the Stage and Other Factors. https://www.cancer.org/cancer/types/bladder-cancer/treating/by-stage.html
- The Sun. Daily pill for ‘devastating and debilitating’ cancer to be rolled out on NHS. https://www.thesun.co.uk/health/34392430/erdafitinib-bladder-cancer-daily-pill-nhs/