Peria (Momordica charantia) ialah tanaman sayuran tahunan yang merambat dan tergolong dalam keluarga Cucurbitaceae, sama seperti timun dan tembikai. Buah peria merupakan sumber vitamin C, vitamin A, fosforus, dan zat besi.
Hujung batang peria juga kaya dengan pro-vitamin A, protein, tiamin, dan vitamin C.
Syarat Tumbuh
Peria sesuai ditanam di kawasan dengan ketinggian 1-1000 meter dari paras laut (dpl) dan memerlukan tanah dengan pH optimum 5-6. Tanah jenis loam berpasir dengan saliran yang baik serta kaya bahan organik adalah paling ideal. Suhu optimum untuk pertumbuhan peria ialah antara 24°C hingga 27°C.
Penyediaan dan Pemilihan Benih
Terdapat dua cara penanaman peria:
- Penanaman Langsung: Biji benih ditanam terus di ladang, sesuai untuk musim hujan.
- Penyemaian Terlebih Dahulu: Biji disemai terlebih dahulu, sesuai untuk musim kemarau kerana ia memastikan kadar percambahan benih lebih baik.
Pastikan biji benih berasal daripada tanaman yang sihat, kuat, dan mempunyai produktiviti tinggi.
Penyediaan Media Penyemaian
Media penyemaian perlu menggunakan campuran tanah dan kompos dalam nisbah 1:1. Alternatifnya, tanah boleh dicampur dengan kompos dan pasir dalam nisbah 1:1:1. Biji benih disemai pada jarak 2 cm x 2 cm dan dipindahkan ke polibeg kecil selepas 10 hari.
Menanam Anak Benih
Anak benih sedia dipindahkan ke pasu atau polibeg besar selepas 3 minggu apabila mempunyai 3-4 helai daun.
Gunakan tanah bercampur baja dengan tambahan fosforus dan kalium. Lapisan serpihan bata merah diletakkan di bahagian bawah pasu atau polibeg untuk saliran yang baik. Tanam anak benih bersama tanahnya dan padatkan.
Pada peringkat awal, pastikan tanaman terkena cahaya matahari pagi tetapi elakkan terdedah kepada panas terik. Penanaman dalam polibeg lebih disarankan kerana lebih mudah mengawal nutrien dan membersihkan rumpai.
Penyelenggaraan
- Penyiraman: Peria tidak tahan kekeringan. Penyiraman perlu dilakukan setiap hari terutama pada musim kering.
- Pembajaan:
- Baja asas: Campuran 2-3 kg baja dengan tanah seminggu sebelum tanam.
- Baja tambahan: Berikan 10 gram baja NPK pada minggu ke-3 selepas tanam, diikuti setiap 2 minggu hingga tanaman berusia 4 bulan.
- Rumpai dan Penimbunan: Bersihkan rumpai seminggu sekali dan lakukan penimbunan untuk menguatkan sistem akar.
- Sokongan dan Pemangkasan:
- Pasang sokongan seperti tiang atau teralis ketika tanaman berumur 3 minggu untuk meningkatkan hasil, mengurangkan kerosakan buah, dan memudahkan penuaian.
- Lakukan pemangkasan dahan tidak produktif pada minggu ke-3 dan ke-6.
Pengawalan Perosak dan Penyakit
Perosak biasa termasuk lalat buah, Epilachna sp., aphid, thrip, tungau, dan siput. Kawal lalat buah dengan membalut buah kecil (panjang 2-3 cm) menggunakan kertas.
Penyakit utama seperti cendawan tepung, layu bakteria, dan virus CMV boleh dikawal dengan menjaga kebersihan dan menggunakan racun kulat secara selektif.
Penuaian
Penuaian buah boleh dilakukan selepas 55 hari penanaman. Pilih buah yang masih muda, segar, dan tidak terlalu tua. Jika penuaian untuk biji benih, pilih buah yang telah masak sepenuhnya (berkulit kuning atau merah).
Buah peria cepat rosak, jadi masak atau jual segera selepas tuai. Penyimpanan pada suhu 12°C-13°C dengan kelembapan 85-90% dapat mengekalkan kualiti buah selama 2-3 minggu.
Hasil
Pengeluaran buah peria boleh mencapai 10-12 buah setiap tanaman atau 10-15 tan per hektar. Pastikan buah yang rosak dipisahkan untuk menjaga kualiti hasil.
Rujukan: Jumakir. (2012). Teknologi Budidaya Paria dalam Pot. Balai Pengkajian Teknologi Pertanian (BPTP) Jambi.