Cara Tanam Kancang Panjang yang Betul

Pengenalan

Kacang panjang (Vigna sesquapedalis L.) ialah sejenis tanaman kekacang menjalar yang sangat digemari rakyat Malaysia. Ia bukan sahaja enak dimakan sebagai sayur, malah kaya dengan pelbagai khasiat seperti protein, fosforus, kalsium, zat besi, dan pelbagai vitamin yang baik untuk kesihatan. Tanaman ini mudah dijaga dan cepat mengeluarkan hasil, menjadikannya pilihan ideal bagi petani kecil atau mereka yang ingin bercucuk tanam secara hobi.

Kacang panjang sesuai ditanam di kawasan tanah rendah dan tropika seperti Malaysia. Dengan harga pasaran runcit sekitar RM9 hingga RM10 sekilogram, ia mampu memberikan pulangan yang baik jika ditanam dengan kaedah yang betul. Artikel ini akan mengupas secara terperinci kaedah menanam kacang panjang dari peringkat awal hingga ke penuaian.

Varieti Kacang Panjang

Di Malaysia, terdapat dua jenis utama varieti kacang panjang yang lazim ditanam iaitu:

• Biji putih: Biji benih berwarna putih. Lazimnya menghasilkan buah yang lebih panjang dan lurus.
• Biji hitam: Biji benih berwarna hitam dan lebih tahan kepada serangan penyakit.

Kedua-dua varieti ini memiliki kualiti hasil yang hampir sama dari segi saiz dan rasa buah. Pemilihan varieti boleh dibuat bergantung kepada kesesuaian tanah dan keperluan pasaran tempatan.

Keperluan Asas Tanaman

Kacang panjang mudah ditanam dan sesuai di pelbagai jenis tanah. Namun, terdapat beberapa keperluan asas yang perlu dipenuhi bagi memastikan pertumbuhan tanaman yang sihat:

• Suhu sesuai: Antara 20°C hingga 30°C
• Taburan hujan: Sekitar 138 hingga 168 mm sebulan
• Jenis tanah: Sesuai untuk tanah gambut, tanah BRIS, tanah bekas lombong, atau tanah mineral
• Saliran: Sistem saliran yang baik penting untuk elakkan akar pokok daripada reput akibat terendam air
• pH tanah: Ideal antara 5.5 hingga 6.5. Jika tanah terlalu berasid, lakukan pengapuran dengan dolomit untuk meneutralkan keasidan

Penyediaan Tanah

Skala Ladang

Bagi penanaman secara komersial:

1. Tanah dibajak dan digemburkan sedalam 15-22 cm untuk melonggarkan struktur tanah.
2. Batas disediakan dengan lebar sekitar 1.2 meter dan tinggi 25 cm.
3. Jarak antara batas ialah kira-kira 60 cm untuk memudahkan pengurusan tanaman.
4. Semasa membajak, campurkan baja kompos atau tahi ayam bagi memperkayakan kandungan organik tanah.

Penanaman Dalam Pasu atau Polibeg

Bagi penanaman secara kecil-kecilan di rumah:

1. Campuran tanah disediakan dengan nisbah 3:2:1:
   • 3 bahagian tanah biasa
   • 2 bahagian kompos atau tahi ayam
   • 1 bahagian pasir
2. Campuran ini digaul rata dan dimasukkan ke dalam pasu atau polibeg sehingga 5 cm dari permukaan pasu.

Penanaman Benih

Gunakan benih kacang panjang yang berkualiti dan bebas daripada serangan penyakit. Langkah penanaman adalah seperti berikut:

• Tanam 2 biji benih bagi setiap lubang sedalam kira-kira 2-3 cm.
• Jarakkan setiap lubang penanaman sekitar 60 cm antara barisan dan 45 cm antara pokok.
• Setelah kedua-dua benih bercambah, pilih anak benih yang lebih sihat dan cabut yang satu lagi, kemudian tanam semula ke lubang yang baru.

Nota: Tanaman kacang panjang memerlukan junjung atau kayu penyokong kerana batangnya menjalar. Sediakan junjung selepas 2-3 minggu penanaman atau apabila pokok mula mengeluarkan sulur paut.

Pengairan

Siram tanaman sebanyak dua kali sehari, iaitu pada waktu pagi dan petang. Jika musim hujan, siraman boleh dikurangkan. Tanaman ini tidak memerlukan terlalu banyak air, tetapi tanah mesti sentiasa lembap bagi memastikan pertumbuhan yang stabil.

Pembajaan

Pembajaan penting bagi memastikan pokok mendapat nutrien yang mencukupi:

• Tanaman ladang:
  • Gunakan baja NPK 12:12:17:2 (baja biru)
  • Pembajaan dilakukan tiga kali:
    • Minggu ke-2 selepas tanam
    • Minggu ke-4
    • Minggu ke-7
• Tanaman pasu/polibeg:
  • Gunakan baja yang sama (NPK biru)
  • Tabur sebanyak 1 sudu makan setiap minggu bermula minggu ke-2 sehingga tanaman dituai

Kawalan Rumpai, Serangga dan Penyakit

Kawalan Rumpai

Rumpai perlu dikawal dengan kaedah merumput secara manual atau menggunakan alat khas supaya nutrien dalam tanah tidak dikongsi bersama rumpai.

Serangga Perosak

• Ulat pengorek buah: Menyerang buah dan mengurangkan kualiti hasil.
• Racun serangga yang disyorkan termasuk cypermethrin, deltamethrin dan flufenuxuron.

Penyakit

• Penyakit antraknos: Menyebabkan bintik-bintik hitam pada daun dan buah.
• Racun kulat disyorkan ialah mancozeb, carbendazim atau maneb.

Amalan tanaman bergilir juga membantu mengurangkan jangkitan penyakit dan populasi serangga perosak.

Penuaian

Kacang panjang boleh mula dituai selepas 6 minggu penanaman:

• Buah yang muda, panjang dan belum berbiji jelas adalah paling sesuai dituai.
• Kutip hasil setiap dua hari bagi mengelakkan buah menjadi tua dan keras.
• Hasil purata ialah kira-kira 500 gram setiap pokok.

Penutup

Kacang panjang merupakan tanaman jangka pendek yang mudah dijaga dan menguntungkan. Sama ada diusahakan secara komersial di ladang mahupun secara kecil-kecilan di halaman rumah, kacang panjang mampu memberikan hasil yang lumayan jika ditanam dengan kaedah yang betul. Penjagaan yang rapi, pembajaan berkala serta kawalan serangga dan penyakit yang efektif akan memastikan tanaman ini kekal subur dan produktif sepanjang musim.

Rujukan

1. Jabatan Pertanian Malaysia (2008). Infotani: Panduan Menanam Kacang Panjang. No. IT: 24/10.08/55R (5).
2. Sunarjono, H. (2011). Bertanam 30 jenis sayur. Penebar Swadaya. Jakarta.