Masalah Anemia: Punca, Gejala, dan Rawatan

Apakah Anemia?

Anemia adalah keadaan di mana tubuh kekurangan sel darah merah yang sihat atau hemoglobin yang mencukupi untuk membawa oksigen ke seluruh tubuh. Hemoglobin ialah protein dalam sel darah merah yang bertanggungjawab mengangkut oksigen.

Apabila jumlah sel darah merah atau hemoglobin rendah, organ dan tisu badan tidak mendapat oksigen yang mencukupi, menyebabkan keletihan dan kelemahan.

Menurut Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO), anemia memberi kesan kepada lebih 1.6 bilion orang di seluruh dunia, dengan wanita dan kanak-kanak menjadi kumpulan yang paling berisiko.

Bagaimana Ia Berlaku?

Anemia berlaku apabila terdapat ketidakseimbangan antara penghasilan dan kehilangan sel darah merah. Bayangkan tubuh seperti kilang yang menghasilkan barang (sel darah merah) tetapi mengalami masalah sama ada kekurangan bahan mentah (zat besi atau vitamin), kerosakan mesin (sum-sum tulang tidak berfungsi dengan baik), atau barang yang dihasilkan cepat rosak (sel darah merah pecah lebih awal).

Ini menyebabkan penghasilan sel darah merah yang tidak mencukupi atau kehilangan sel darah merah yang terlalu cepat.

Apakah Punca-punca Anemia?

Beberapa punca anemia yang perlu anda ketahui adalah:

• Kekurangan Zat Besi: Zat besi penting dalam pembentukan hemoglobin. Kekurangan zat besi sering berlaku disebabkan pengambilan makanan yang rendah zat besi atau kehilangan darah (haid berlebihan atau pendarahan dalaman).
• Kekurangan Vitamin B12 dan Asid Folik: Vitamin B12 dan asid folik penting untuk pembentukan sel darah merah. Kekurangan vitamin ini boleh berlaku akibat diet tidak seimbang atau gangguan penyerapan di usus.
• Penyakit Kronik: Penyakit seperti penyakit buah pinggang, kanser, atau keradangan kronik boleh mengganggu penghasilan sel darah merah.
• Kehilangan Darah Akut atau Kronik: Pendarahan akibat kecederaan, pembedahan, atau gangguan saluran pencernaan boleh menyebabkan anemia.
• Penyakit Genetik: Penyakit seperti talasemia atau anemia sel sabit menyebabkan sel darah merah berbentuk tidak normal dan mudah pecah.

Faktor Risiko

Beberapa faktor meningkatkan risiko seseorang mendapat anemia. Golongan yang paling berisiko ialah:

• Wanita: Terutama yang mengalami haid berlebihan atau sedang hamil kerana keperluan zat besi yang lebih tinggi.
• Individu dengan Diet Tidak Seimbang: Mereka yang tidak mengambil makanan kaya zat besi, vitamin B12, dan asid folik.
• Penghidap Penyakit Kronik: Pesakit buah pinggang, kanser, atau penyakit autoimun.
• Individu dengan Sejarah Keluarga: Sejarah keluarga dengan penyakit genetik seperti talasemia.

Simptom Anemia

Gejala anemia bergantung kepada tahap kekurangan hemoglobin. Pada peringkat awal, gejala mungkin ringan atau tidak disedari. Antara simptom yang sering dialami ialah:

• Keletihan dan Lemah Badan: Disebabkan kekurangan oksigen dalam tisu.
• Pening dan Sakit Kepala: Kurangnya oksigen di otak.
• Kulit Pucat: Pengurangan sel darah merah menyebabkan kulit kelihatan pucat.
• Sesak Nafas: Terasa sukar bernafas selepas melakukan aktiviti ringan.
• Jantung Berdebar: Jantung bekerja lebih keras untuk mengepam oksigen.

Jika anemia menjadi teruk, gejala boleh menjadi lebih serius seperti:

• Denyutan Jantung Tidak Teratur (Aritmia)
• Sakit Dada
• Tangan dan Kaki Sejuk
• Pengsan

Penyakit yang Mempunyai Simptom yang Sama

Beberapa penyakit lain mempunyai simptom yang serupa dengan anemia, antaranya:

• Hipotiroidisme: Kekurangan hormon tiroid menyebabkan keletihan dan kulit pucat.
• Sindrom Keletihan Kronik: Menyebabkan keletihan berpanjangan tanpa sebab jelas.
• Penyakit Jantung: Boleh menyebabkan sesak nafas dan keletihan.
• Depresi: Menyebabkan kelesuan dan kekurangan tenaga.

Ujian untuk Pengesahan Penyakit

Ujian utama untuk mendiagnosis anemia ialah:

• Kiraan Darah Penuh (CBC): Mengukur jumlah sel darah merah, hemoglobin, dan hematokrit.
• Ujian Feritin: Mengukur simpanan zat besi dalam badan.
• Ujian Vitamin B12 dan Asid Folik: Memastikan tiada kekurangan vitamin.
• Ujian Darah Tinja (FOBT): Mengesan pendarahan dalaman.

Rawatan untuk Anemia

Terdapat beberapa jenis rawatan untuk masalah ini bergantung pada puncanya. Rawatan standard merangkumi:

• Suplemen Zat Besi: Untuk anemia akibat kekurangan zat besi.
• Vitamin B12 atau Asid Folik: Melalui suntikan atau suplemen oral bagi kekurangan vitamin.
• Rawatan Penyakit Asas: Menguruskan penyakit kronik yang menyebabkan anemia.
• Pemindahan Darah: Untuk kes anemia yang teruk.
• Erythropoietin: Ubat untuk merangsang penghasilan sel darah merah dalam pesakit buah pinggang.

Rujukan

1. World Health Organization. (2021). “Anemia.” Retrieved from www.who.int
2. Mayo Clinic. (2022). “Anemia – Symptoms and Causes.” Retrieved from www.mayoclinic.org
3. Kementerian Kesihatan Malaysia. (2023). “Anemia di Malaysia.” Retrieved from www.moh.gov.my