Air Ketuban Kurang: Punca, Simptom dan Rawatan

Apakah Air Ketuban Kurang?

Air ketuban kurang, atau dikenali sebagai oligohidramnios, merujuk kepada keadaan di mana jumlah cecair amniotik dalam kantung ketuban adalah lebih rendah daripada paras normal.

Cecair ini memainkan peranan penting dalam melindungi bayi, menyokong perkembangan organ, dan memastikan suhu dalam rahim stabil.

Menurut kajian, oligohidramnios berlaku dalam kira-kira 4% kehamilan dan lebih kerap ditemui pada trimester ketiga.

Bagaimana Ia Berlaku?

Air ketuban dihasilkan oleh bayi dan plasenta. Dalam trimester awal, plasenta bertanggungjawab menghasilkan cecair ini, manakala selepas minggu ke-20, bayi mula menyumbang melalui air kencing.

Apabila penghasilan cecair terganggu atau penyerapan cecair oleh tubuh bayi berlaku terlalu cepat, jumlah air ketuban akan menurun.

Jika air ketuban kurang, ia menunjukkan terdapatnya masalah pada bayi ataupun pada ibu yang perlu dikesan puncanya.

Apakah Punca-Punca Air Ketuban Kurang?

Beberapa punca kepada masalah ini adalah

• Masalah pada Plasenta: Plasenta yang tidak berfungsi dengan baik mengurangkan bekalan oksigen dan nutrien kepada bayi, sekaligus menjejaskan penghasilan air ketuban. Contohnya, keadaan seperti praeklampsia dan hipertensi kronik boleh merosakkan fungsi plasenta.
• Masalah pada Ginjal Bayi: Kecacatan pada buah pinggang atau saluran kencing bayi boleh menyebabkan penghasilan air kencing berkurang, mengurangkan jumlah air ketuban. Ini termasuklah agenesis renal (ketiadaan buah pinggang) atau penyumbatan saluran kencing.
• Pecah Ketuban Pramatang: Kebocoran atau pecahnya kantung ketuban sebelum waktunya menyebabkan cecair keluar lebih awal. Jangkitan atau trauma pada rahim boleh meningkatkan risiko kantung ketuban pecah lebih awal daripada sepatutnya.
• Kehamilan Lewat Tarikh (Post-term): Kehamilan melebihi 42 minggu boleh menyebabkan pengurangan cecair amniotik akibat penurunan fungsi plasenta. Lama-kelamaan, plasenta menjadi kurang efisien dalam menyokong bayi.

Faktor Risiko

Sebahagian wanita mengandung lebih berisiko mengalami air ketuban kurang. Antara faktor utama ialah:

• Tekanan darah tinggi (hipertensi): Menyebabkan aliran darah ke plasenta terganggu.
• Diabetes: Boleh mengganggu fungsi plasenta.
• Kehamilan kembar: Membebankan plasenta untuk menyokong dua atau lebih bayi.
• Penggunaan ubat tertentu: Seperti ubat tekanan darah tinggi (ACE inhibitors) yang memberi kesan kepada penghasilan air ketuban.

Simptom Air Ketuban Kurang

Kebanyakan wanita tidak menyedari mereka mengalami masalah ini kerana ia jarang menunjukkan gejala yang jelas. Namun, antara tanda-tanda yang mungkin berlaku ialah:

• Perut terasa lebih kecil daripada usia kandungan, menandakan pertumbuhan bayi mungkin terbantut.
• Pergerakan bayi dirasakan kurang aktif disebabkan ruang yang terhad dalam rahim.
• Keluar cecair jernih daripada faraj, menandakan kemungkinan kebocoran kantung ketuban.

Jika keadaan menjadi serius, bayi mungkin mengalami pertumbuhan terbantut dan risiko kecacatan kongenital meningkat. Kekurangan air ketuban juga boleh menyebabkan komplikasi seperti tekanan pada tali pusat, yang boleh mengganggu bekalan oksigen kepada bayi.

Penyakit yang Mempunyai Simptom yang Sama

Beberapa keadaan lain boleh menunjukkan simptom yang serupa dengan air ketuban kurang:

• Pertumbuhan Intrauterin Terbantut (IUGR): Bayi yang lambat membesar menyebabkan saiz perut ibu kelihatan lebih kecil. IUGR boleh berlaku disebabkan masalah plasenta atau jangkitan.
• Pecah Ketuban Pramatang (PPROM): Mengakibatkan cecair keluar lebih awal dan boleh menyerupai kebocoran air ketuban dalam oligohidramnios.
• Kehamilan Kembar: Kadang-kala boleh menyukarkan pengukuran tepat jumlah air ketuban. Sindrom kembar-ke-kembar (Twin-to-Twin Transfusion Syndrome) juga boleh menyebabkan ketidakseimbangan cecair ketuban.

Ujian untuk Pengesahan Penyakit

Ultrasound merupakan ujian yang digunakan untuk mengesan air ketuban kurang. Doktor akan mengukur Amniotic Fluid Index (AFI) atau Single Deepest Pocket (SDP) untuk menentukan jumlah cecair.

Doppler ultrasound turut digunakan untuk menilai aliran darah ke plasenta dan bayi.

Rawatan untuk Air Ketuban Kurang

Rawatan bergantung pada punca dan usia kandungan:

• Pemantauan Rapat: Ibu perlu menjalani pemeriksaan berkala untuk memantau perkembangan bayi.
• Penghidratan: Minum air yang mencukupi atau cairan intravena boleh membantu meningkatkan jumlah air ketuban.
• Induksi Kelahiran: Jika kehamilan sudah cukup matang dan keadaan bayi adalah serius, doktor mungkin mencadangkan kelahiran awal.

Rujukan

1. “Oligohydramnios in Pregnancy”, American Pregnancy Association, 2022.
2. “Management of Oligohydramnios”, Royal College of Obstetricians and Gynaecologists, 2021.
3. “Amniotic Fluid Disorders”, Mayo Clinic, 2023.