Pengenalan
Siapa yang tidak mengenali pisang, buah yang kaya dengan nutrien dan dapat tumbuh di pelbagai tempat, terutama di kawasan tropika. Tanaman pisang berasal daripada keluarga Musaceae dan terdiri daripada pelbagai spesies dengan pelbagai bentuk dan warna seperti hijau, kuning, dan merah.
Pisang merupakan tanaman berbuah dan herba yang dipercayai berasal dari Asia Tenggara, terutama di Semenanjung Tanah Melayu, Filipina, dan India. Tumbuhan ini dikelaskan sebagai tanaman monokot (berbiji tunggal) dan bukanlah pokok berkayu kerana tidak mempunyai batang kayu.
Pisang kaya dengan vitamin, mineral, dan karbohidrat. Ia mengandungi kandungan potassium yang tinggi, yang penting untuk kesihatan jantung dan fungsi otot. Selain buahnya, kulit pisang juga bermanfaat dan boleh dijadikan cuka melalui proses penapaian (Suhartanto et al., 2012).
Habitat yang Sesuai
Tanaman pisang mudah menyesuaikan diri di pelbagai jenis tanah, sama ada di dataran tinggi atau rendah. Namun, pertumbuhan optimum berlaku di kawasan dengan ketinggian sekitar 100 meter dari paras laut.
Tanah yang sesuai ialah tanah lembap dan kawasan terbuka yang menerima cahaya matahari penuh. Tanaman pisang memerlukan tanah yang subur, bertekstur longgar, dan mempunyai saliran yang baik.
Penyediaan Anak Benih
Anak benih harus diambil daripada pokok induk yang sihat dan bebas penyakit seperti penyakit layu fusarium dan bakteria. Anak benih boleh diperoleh daripada tunas, pangkal batang pisang, atau melalui kaedah kultur tisu.
Lihat pada ukurang anak benih, jika ia sudah berukuran 30 cm, ia boleh diambil terus dengan parang dan ditanam.
Cara Penanaman
- Anak benih dari pangkal pokok pisang diletakkan dalam medium tanah campuran dengan pasir (1:1).
- Selepas seminggu, apabila anak benih mula berakar, ia dipindahkan ke polibeg.
- Selepas dua bulan, anak benih boleh dipindahkan ke lubang penanaman di kebun dengan jarak sekurang-kurangnya 2 meter antara pokok.
- Penanaman sebaiknya dilakukan pada awal musim hujan agar tanah sentiasa lembap.
Menyiram dan Membaja
Pisang memerlukan air yang mencukupi, tetapi semasa musim hujan, penyiraman tidak diperlukan. Pembajaan dilakukan sebulan selepas penanaman menggunakan baja organik atau kompos.
Baja organik sebanyak 10 kg dimasukkan ke dalam lubang penanaman. Buat parit di sekeliling pokok pada jarak 50 cm dan kedalaman 10-15 cm untuk pembajaan.
Pengurusan Perosak dan Penyakit
Perosak utama pisang ialah ulat daun, yang menyebabkan daun bergulung dan berlubang. Kawalan perosak boleh dilakukan dengan membuang ulat secara manual atau menggunakan racun serangga organik.
Penyakit utama pisang ialah serangan kulat Fusarium dan bakteria Xanthomonas yang menyebabkan layu dan kerosakan buah. Pokok yang dijangkiti perlu dicabut dan dibakar bagi mengelakkan penyebaran penyakit.
Tuaian dan Penjagaan Selepas Tuaian
Pisang boleh dituai apabila buahnya matang dengan memotong tandan dan batang pokok. Ini kerana pokok pisang hanya berbuah sekali. Batang pisang yang telah dipotong boleh dicincang dan dijadikan baja organik di sekeliling anak benih.
Tips Tambahan
- Gunakan mulsa organik di sekeliling pokok untuk mengekalkan kelembapan tanah.
- Elakkan air bertakung di kawasan penanaman kerana ia boleh menyebabkan akar reput.
- Amalkan tanaman bersebelahan dengan tanaman lain seperti keladi atau halia untuk mengurangkan risiko serangan perosak.
Kesimpulan
Diharapkan artikel ini dapat membantu para pembaca memahami cara menanam pisang dengan kaedah yang betul. Dengan penjagaan yang rapi, pokok pisang akan menghasilkan buah yang berkualiti dan dalam jumlah yang banyak.
Rujukan
- Suhartanto, M. R., Sobir, Harti, H. 2012. Buku ajar teknologi sehat budidaya pisang: dari benih sampai pasca panen. Pusat Kajian Hortikultura Tropika, LPPM-IPB.
- Wijayanto, N. 2006. Budidaya pisang (Musa paradisiaca). IPPB, ITTO.