Buah tin, atau nama saintifiknya Ficus carica L., merupakan tanaman yang sangat popular di kalangan masyarakat Arab. Pokok ini disebut dalam Al-Quran, khususnya dalam surah At-Tin, dan merupakan antara makanan sunnah yang diamalkan oleh Nabi Muhammad SAW.
Selain itu, buah tin kaya dengan pelbagai khasiat kesihatan seperti membantu merawat masalah kesuburan, mengawal kencing manis, menurunkan berat badan, menguatkan tulang, merawat insomnia, dan menjaga kesihatan jantung dengan mengawal paras kolesterol dalam darah.
Disebabkan khasiatnya yang pelbagai, buah tin mendapat sambutan hangat di peringkat global. Di Malaysia, tanaman ini semakin mendapat perhatian, terutama sejak ia dimasukkan dalam Rancangan Malaysia ke-11 di bawah program National Plan of Action for Nutrition.
Penanaman buah tin secara komersial mula diperluaskan, dengan beberapa usahawan tempatan berjaya meraih pendapatan lumayan. Selain menjual buah segar, buah tin juga boleh diinovasikan menjadi produk hiliran seperti jus, teh, dan pil kesihatan.
Namun, untuk memastikan kejayaan penanaman dan pengeluaran produk hiliran, sokongan daripada pihak kerajaan serta badan-badan berkaitan amat penting.
Pengetahuan tentang varieti dan teknik penanaman perlu diberikan perhatian, memandangkan tidak semua varieti sesuai dengan iklim Malaysia. Artikel ini akan menerangkan cara-cara menanam buah tin dengan mudah dan berkesan.
VARIETI
Menurut kajian Institut Penyelidikan dan Kemajuan Pertanian Malaysia (MARDI), terdapat tiga varieti utama yang sesuai ditanam di Malaysia:
- Black Jack
- Brunswick
- Texas Everbearing
KEPERLUAN ASAS TANAMAN
Faktor Tanah
Buah tin boleh ditanam di pelbagai jenis tanah, tetapi tanah yang digunakan mesti mempunyai sistem saliran yang baik. Kawasan bertakung boleh merosakkan akar dan menyebabkan kematian pokok.
Faktor Suhu
Tanaman ini sesuai dengan suhu di Malaysia, iaitu antara 24°C hingga 37°C.
PENYEDIAAN BENIH
Benih buah tin boleh dibeli dari nurseri atau secara dalam talian. Biasanya, benih ini dihasilkan melalui kaedah tut atau keratan batang dan sedia untuk ditanam dalam media yang sesuai.
PENANAMAN
- Penyediaan Pasu atau Polybag
Gunakan pasu atau polybag yang mempunyai lubang saliran air. - Penyediaan Media Tanah
Campurkan tanah merah (70%), peatmoss (15%), dan sekam padi (15%) untuk hasil terbaik. - Pemasangan Benih
- Buka balutan keratan tut dengan berhati-hati.
- Rendamkan keratan dalam larutan racun kulat selama 30 minit.
- Tanam keratan dalam pasu atau polybag dan timbus dengan tanah campuran.
- Penjagaan Awal
- Letakkan anak benih di kawasan redup untuk membantu proses penyesuaian.
- Siram secara berkala bergantung kepada cuaca. Selepas beberapa minggu, tunas dan daun baru akan muncul.
PENGAIRAN
Penyiraman bergantung kepada keadaan cuaca. Pada cuaca normal, siram dua kali sehari untuk memastikan tanah sentiasa lembap tetapi tidak bertakung.
PEMBAJAAN
Baja NPK Hijau (15:15:15) adalah pilihan terbaik untuk tanaman ini. Baja perlu diberi setiap minggu dengan kadar antara 20g hingga 100g, bergantung pada peringkat pertumbuhan pokok.
KAWALAN PENYAKIT
Penyakit utama yang menyerang pokok tin ialah karat daun. Ini biasanya disebabkan oleh kelembapan yang terperangkap pada permukaan daun berbulu halus. Penyakit ini boleh dikawal dengan:
- Menggunakan racun kulat secara berkala.
- Mengamalkan kaedah organik sebagai langkah pencegahan.
PENUAIAN
- Tempoh Penuaian
Tempoh penuaian berbeza mengikut varieti, biasanya antara 80 hingga 85 hari selepas pembentukan putik. - Indeks Kematangan
Buah tin mempunyai kulit yang nipis dan mudah rosak. Pastikan buah dipetik pada waktu yang sesuai untuk mengekalkan kualitinya. Jika buah disimpan dalam bilik sejuk, pilih buah yang hampir masak kerana ia akan matang sepenuhnya dalam tempoh seminggu. - Kekerapan Penuaian
Buah tin matang boleh dituai dua kali sehari. Setiap pokok dewasa mampu menghasilkan sekitar 1kg buah setiap bulan. - Penggunaan Daun
Daun buah tin juga boleh dimanfaatkan untuk dijadikan teh dan minuman.
KESIMPULAN
Penanaman buah tin adalah peluang yang baik untuk menghasilkan tanaman bernilai tinggi. Dengan pengetahuan yang betul dan sokongan pihak berkaitan, tanaman ini bukan sahaja boleh menjana pendapatan tetapi juga memberi manfaat kesihatan kepada masyarakat.
Usaha berterusan perlu dilakukan untuk memperkasakan industri buah tin di Malaysia.
Rujukan:
- Hartinee A., Zuraida A.R., Muhamad Hafiz M.H., Mohd Ridzuan M.D., Wan Mahfuzah W.I., Zul Helmey M.S., Muhammad Afiq T.A., Nor Dalila N.D., Mohd A.S., & Ahmad Hafiz B. (2018). Potensi penanaman tin berskala komersial di Malaysia. Buletin Teknologi MARDI, Bil. 14 (2018): 57-68.
- Mohd Norizi (2015). Panduan penjagaan dan menanam pokok tin. Diakses pada 14 Mac 2021, daripada https://pokoktinmalaysia.blogspot.com/2015/11/panduan-penjagaan-dan-menanam-pokok-tin.html