Penyakit HIV: Punca, Gejala, dan Rawatan

Apakah Penyakit HIV?

Human Immunodeficiency Virus (HIV) adalah virus yang menyerang sistem imun tubuh manusia, khususnya sel CD4 yang berperanan penting dalam melawan jangkitan.

Jika tidak dirawat, HIV boleh berkembang menjadi Acquired Immunodeficiency Syndrome (AIDS), tahap akhir jangkitan HIV yang merosakkan sistem imun sepenuhnya.

Menurut Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO), dianggarkan lebih 38 juta orang di seluruh dunia hidup dengan HIV pada tahun 2020.

Bagaimana Ia Berlaku?

HIV menyerang dan memusnahkan sel CD4 (sejenis sel darah putih), yang penting untuk mempertahankan tubuh daripada jangkitan. Virus ini memasuki badan melalui cecair badan seperti darah, air mani, cecair faraj, dan susu ibu.

HIV tidak merebak melalui sentuhan biasa seperti berpelukan, berjabat tangan, atau berkongsi makanan.

Secara analogi, bayangkan sistem imun seperti tentera yang melindungi negara. HIV menyerang dan menghancurkan komander tentera, menyebabkan pertahanan negara lumpuh.

Apakah Punca-Punca HIV?

Terdapat beberapa punca kenapa seseorang itu dijangkiti HIV. Punca-punca tersebut adalah:

1. Hubungan Seksual Tanpa Perlindungan
   Hubungan seksual tanpa kondom dengan individu yang dijangkiti adalah punca utama penularan HIV. Virus ini boleh memasuki tubuh melalui luka kecil atau membran mukosa.
2. Perkongsian Jarum Suntikan
   Penggunaan jarum suntikan secara berkongsi, terutamanya dalam kalangan penagih dadah, meningkatkan risiko jangkitan HIV kerana virus boleh berpindah melalui darah.
3. Pemindahan Darah Yang Tercemar
   Meskipun jarang berlaku kini, pemindahan darah atau organ yang tidak diuji untuk HIV boleh menyebabkan jangkitan.
4. Penularan Daripada Ibu ke Anak
   Seorang ibu yang dijangkiti HIV boleh menyebarkan virus kepada bayinya semasa kehamilan, kelahiran, atau penyusuan.

Faktor Risiko

Faktor risiko yang meningkatkan kebarangkalian seseorang dijangkiti HIV termasuk:

• Melakukan hubungan seksual tanpa perlindungan.
• Mempunyai pasangan seksual yang berganti-ganti.
• Menggunakan dadah suntikan dan berkongsi jarum.
• Mempunyai sejarah penyakit kelamin lain.
• Bekerja di bidang penjagaan kesihatan tanpa mengambil langkah keselamatan yang betul.

Simptom HIV

Pada peringkat awal (2-4 minggu selepas jangkitan), pesakit mungkin mengalami simptom seperti:

• Demam
• Sakit tekak
• Ruam kulit
• Keletihan melampau

Simptom ini sering disalah anggap sebagai selesema biasa. Namun, apabila sistem imun semakin lemah, gejala lebih serius muncul seperti:

• Berat badan menurun secara drastik
• Jangkitan kulat di mulut (oral thrush)
• Kelenjar limfa membengkak
• Masalah pernafasan

Pada peringkat AIDS, simptom lebih teruk seperti jangkitan oportunistik dan kanser tertentu boleh berlaku.

Penyakit yang Mempunyai Simptom yang Sama

Beberapa penyakit lain mempunyai simptom yang serupa dengan HIV, antaranya:

• Mononukleosis Infeksi (Penyakit Ciuman)
• Tuberkulosis (TB)
• Sifilis
• Lymphoma
• Hepatitis B dan C

Ujian untuk Pengesahan Penyakit

Terdapat beberapa ujian yang boleh digunakan untuk mengesan HIV. Ia adalah:

1. Ujian Antibodi dan Antigen (ELISA) – Mengesan antibodi HIV dan antigen p24 dalam darah.
2. Ujian Western Blot – Ujian pengesahan selepas ELISA.
3. Ujian PCR (Polymerase Chain Reaction) – Mengesan bahan genetik HIV dalam darah, digunakan untuk diagnosis awal.

Ujian ini mudah dilakukan di klinik dan hospital dengan keputusan yang tepat.

Rawatan untuk HIV

Walaupun tiada penawar untuk HIV, rawatan yang berkesan tersedia untuk mengawal virus ini:

1. Terapi Antiretroviral (ART)
   Ini adalah rawatan piawai bagi HIV. ART melibatkan gabungan ubat-ubatan yang mengurangkan jumlah virus dalam darah ke tahap yang sangat rendah. Contoh ubat ART termasuk Tenofovir disoproxil fumarate (TDF), Emtricitabine (FTC), Efavirenz (EFV), Dolutegravir (DTG), dan Lamivudine (3TC). Dengan rawatan ini, individu dengan HIV boleh hidup sihat dan mencegah penularan virus.
2. Rawatan Sokongan
   Merangkumi rawatan jangkitan oportunistik, kaunseling, dan sokongan psikologi untuk memperbaiki kualiti hidup pesakit.
3. Profilaksis Pra-Pendedahan (PrEP) dan Pasca-Pendedahan (PEP)
   PrEP digunakan oleh individu berisiko tinggi untuk mencegah HIV sebelum terdedah, manakala PEP diambil selepas pendedahan.

Rujukan

1. Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO), “HIV/AIDS”, 2020.
2. Kementerian Kesihatan Malaysia, “Panduan Pengurusan HIV/AIDS”, 2019.
3. Centers for Disease Control and Prevention (CDC), “HIV Basics”, 2020.