Patah hidung mungkin kelihatan seperti kecederaan kecil, tapi ia sebenarnya boleh memberi kesan besar kepada penampilan, fungsi pernafasan, dan juga keyakinan diri seseorang. Walaupun ia sering dikaitkan dengan pergaduhan atau kemalangan sukan, realitinya sesiapa sahaja boleh mengalaminya – sama ada akibat terjatuh atau hentakan secara tidak sengaja.
Apakah Patah Hidung?
Patah hidung berlaku apabila tulang atau tulang rawan yang membentuk struktur hidung mengalami keretakan atau pecah akibat hentakan fizikal. Hidung merupakan salah satu struktur paling menonjol di muka, jadi ia mudah terdedah kepada kecederaan.
Menurut kajian, kecederaan hidung merupakan antara jenis trauma muka yang paling biasa berlaku, terutamanya dalam kalangan lelaki dan individu aktif secara fizikal. Statistik menunjukkan bahawa kira-kira 40% kecederaan muka melibatkan patah hidung.
Bagaimana Ia Berlaku?
Bayangkan hidung anda seperti tiang kecil yang terletak di tengah-tengah wajah. Ia bukan hanya terdiri daripada tisu lembut, tetapi juga tulang dan rawan yang menyokong bentuknya. Apabila berlaku hentakan kuat – seperti jatuh dari tempat tinggi, ditumbuk, atau terkena bola laju – tenaga dari impak itu boleh menyebabkan struktur tulang retak atau beralih dari kedudukannya.
Kadangkala, kecederaan mungkin hanya melibatkan tisu lembut seperti lebam atau bengkak. Tetapi jika bunyi “krek” kedengaran atau bentuk hidung kelihatan tidak simetri selepas trauma, besar kemungkinan ia patah.
Apakah Punca-Punca Patah Hidung?
Berikut ialah antara punca paling biasa patah hidung berlaku:
1. Kemalangan Jalan Raya
Impak dari perlanggaran, sama ada ketika menunggang motosikal atau memandu kereta tanpa tali pinggang keledar, boleh menyebabkan muka menghentam stereng atau dashboard.
2. Kecederaan Sukan
Sukan lasak seperti bola sepak, hoki ais, tinju dan ragbi meningkatkan risiko terkena hentakan pada muka, terutamanya jika tiada pelindung muka dipakai.
3. Pergaduhan atau Serangan Fizikal
Hidung merupakan sasaran utama dalam kebanyakan pergelutan atau serangan. Satu tumbukan yang tepat boleh menyebabkan patah tulang hidung.
4. Terjatuh
Kejadian seperti tergelincir di bilik mandi, jatuh dari tangga, atau kemalangan semasa berbasikal boleh menyebabkan muka terhentak dan hidung patah.
Faktor Risiko
Walaupun sesiapa pun boleh mengalami patah hidung, sesetengah individu lebih berisiko, antaranya:
- Atlet sukan kontak – lebih terdedah kepada impak langsung
- Pekerja pembinaan atau kilang – risiko jatuh atau terkena objek
- Kanak-kanak hiperaktif – cenderung jatuh semasa bermain
- Orang tua – tulang lebih rapuh, mudah patah walaupun impak ringan
Penting untuk memakai pelindung muka ketika bersukan atau bekerja dalam persekitaran berisiko tinggi.
Simptom Patah Hidung
Gejala patah hidung boleh berbeza mengikut tahap kecederaan. Antara tanda awal termasuk:
- Bengkak dan lebam di sekitar hidung dan mata
- Hidung berdarah (epistaksis)
- Sakit yang bertambah bila disentuh
- Bunyi ‘krek’ semasa kecederaan
- Perubahan bentuk hidung – senget, condong atau penyek
- Kesukaran bernafas melalui hidung
- Keluar cecair jernih dari hidung (berbahaya jika berkait dengan kecederaan kepala)
Jika terdapat lebam di bawah mata (dipanggil raccoon eyes), ia mungkin menandakan kecederaan yang lebih serius dan perlu perhatian segera.
Penyakit atau Keadaan Lain yang Menyerupai
Beberapa keadaan lain boleh menyerupai gejala patah hidung, antaranya:
- Septum deviasi – hidung senget akibat kelainan struktur, bukan kecederaan
- Polip hidung – kesukaran bernafas tapi tanpa trauma
- Sinusitis akut – bengkak muka dan sakit kepala tapi tiada sejarah hentakan
- Kecederaan tisu lembut – bengkak dan lebam tanpa tulang patah
- Epistaksis tanpa patah – darah hidung akibat kekeringan atau tekanan tinggi
Diagnosis tepat hanya boleh dibuat melalui pemeriksaan doktor dan ujian imejan.
Ujian untuk Pengesahan Patah Hidung
1. Pemeriksaan Klinikal
Doktor akan memeriksa bentuk hidung, ketegangan kulit, simetri, serta rasa sakit dan ketulan pada struktur tulang.
2. X-ray (kurang digunakan sekarang)
Digunakan dalam sesetengah kes untuk melihat kedudukan tulang hidung. Namun ia tidak selalu diperlukan.
3. CT Scan (Gold Standard untuk kes rumit)
Jika disyaki ada kecederaan kepala atau tulang muka yang lain, CT scan memberikan gambaran yang lebih jelas.
Rawatan untuk Patah Hidung
Rawatan bergantung pada tahap kecederaan dan masa pesakit mendapatkan rawatan selepas trauma.
1. Rawatan Awal
- Letakkan ais di kawasan yang tercedera untuk mengurangkan bengkak
- Elakkan meniup hidung, kerana ia boleh menolak udara masuk ke tisu sekitar (subcutaneous emphysema)
- Pengambilan ubat tahan sakit seperti paracetamol
2. Reposisi Manual
Jika bentuk hidung senget dan pesakit hadir dalam masa 5–7 hari selepas kecederaan, doktor boleh betulkan kedudukan tulang secara manual di bawah bius.
3. Pembedahan (Septorhinoplasty)
Dilakukan jika:
- Hidung kekal senget selepas bengkak surut
- Struktur dalaman seperti septum rosak
- Masalah pernafasan berpanjangan
Pembedahan dilakukan oleh pakar ENT atau pakar bedah plastik wajah.
4. Pemantauan dan Rehat
Pesakit perlu mengelakkan sebarang aktiviti berat, bersukan, atau sebarang tekanan pada hidung sekurang-kurangnya 2–3 minggu.
Rujukan
- American Academy of Otolaryngology. (2023). Nasal Fractures. https://www.entnet.org/resource/nasal-fractures
- Mayo Clinic. (2023). Broken nose (nasal fracture). https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/broken-nose
- NHS UK. (2023). Broken nose – symptoms and treatment. https://www.nhs.uk/conditions/broken-nose