Difteria: Punca, Simptom dan Rawatan

Apakah Difteria?

Difteria ialah jangkitan bakteria serius yang disebabkan oleh Corynebacterium diphtheriae. Bakteria ini menghasilkan toksin yang boleh merosakkan tisu di saluran pernafasan, menyebabkan lapisan tebal berwarna kelabu terbentuk di kerongkong dan tonsil.

Lapisan ini boleh menyukarkan pernafasan dan menelan. Penyakit ini jarang berlaku di negara yang mempunyai program imunisasi yang meluas, tetapi ia masih menjadi ancaman di beberapa negara yang kurang liputan vaksin.

Bagaimana Ia Berlaku?

Difteria berlaku apabila bakteria Corynebacterium diphtheriae memasuki tubuh melalui hidung atau mulut, biasanya melalui titisan udara daripada batuk atau bersin individu yang dijangkiti. Bakteria ini kemudian melekat pada lapisan mukosa saluran pernafasan dan menghasilkan toksin.

Toksin ini menyerang tisu tempatan, menyebabkan radang dan pembentukan membran tebal. Lebih serius lagi, toksin tersebut boleh memasuki aliran darah dan merosakkan organ penting seperti jantung dan saraf.

Apakah Punca-Punca Difteria?

Terdapat beberapa punca kepada masalah ini. Ia adalah:

1. Kurang Imunisasi – Individu yang tidak menerima vaksin difteria berisiko tinggi untuk dijangkiti kerana tiada perlindungan imun terhadap bakteria ini. Vaksinasi sangat penting untuk membentuk imuniti kelompok yang melindungi masyarakat.
2. Kontak Rapat dengan Penghidap Difteria – Berada berdekatan dengan individu yang dijangkiti, terutamanya di kawasan sesak, meningkatkan risiko penularan. Penyebaran berlaku melalui titisan pernafasan atau sentuhan dengan objek yang tercemar.
3. Kebersihan yang Kurang Memuaskan – Persekitaran yang tidak bersih memudahkan penyebaran bakteria melalui objek atau permukaan yang tercemar. Kekurangan akses kepada kemudahan sanitasi dan air bersih turut menyumbang kepada penyebaran penyakit ini.
4. Sistem Imun yang Lemah – Individu yang mempunyai sistem imun yang lemah, seperti pesakit HIV/AIDS atau pesakit kanser yang menjalani rawatan kemoterapi, lebih mudah dijangkiti kerana daya tahan tubuh yang rendah.

Faktor Risiko

Orang yang tinggal di kawasan dengan liputan vaksinasi yang rendah lebih terdedah kepada difteria. Selain itu, individu yang:

• Tidak lengkap imunisasi – Mereka yang tidak menerima dos vaksin lengkap atau tidak menerima suntikan penggalak.
• Berada di tempat yang sesak – Kehidupan di tempat yang sesak seperti asrama, penjara, atau kem pelarian meningkatkan risiko jangkitan.
• Mengembara ke negara yang mempunyai kes difteria – Pengembara ke negara endemik difteria berisiko terdedah kepada bakteria ini.
• Kanak-kanak dan warga emas – Kumpulan umur ini lebih berisiko kerana sistem imun yang lemah.

Simptom Difteria

Difteria biasanya bermula dengan simptom ringan seperti sakit tekak, demam ringan, dan bengkak kelenjar di leher. Tanda utama ialah lapisan tebal kelabu di kerongkong atau tonsil yang boleh menyekat saluran pernafasan. Jika toksin merebak, ia boleh menyebabkan:

• Kesukaran bernafas – Disebabkan oleh penyumbatan saluran pernafasan akibat membran tebal.
• Degupan jantung tidak normal – Toksin boleh merosakkan otot jantung dan menyebabkan aritmia.
• Kelemahan otot – Toksin yang menyerang sistem saraf boleh menyebabkan kelumpuhan.

Dalam kes yang teruk, difteria boleh menyebabkan kegagalan pernafasan, radang jantung (miokarditis), kerosakan saraf, dan akhirnya kematian jika tidak dirawat segera.

Penyakit yang Mempunyai Simptom yang Sama

Beberapa penyakit lain mempunyai simptom yang menyerupai difteria, termasuk:

1. Tonsilitis – Radang tonsil yang menyebabkan sakit tekak, demam tinggi, dan kesukaran menelan, tetapi tidak menghasilkan lapisan tebal seperti difteria.
2. Mononukleosis – Jangkitan virus Epstein-Barr yang menyebabkan bengkak kelenjar limfa, sakit tekak, dan keletihan melampau.
3. Epiglotitis – Radang epiglotis yang boleh menyebabkan kesukaran bernafas dan sakit tekak yang teruk, memerlukan rawatan segera.
4. Angina Vincent – Jangkitan bakteria yang menyebabkan ulser di mulut dan tekak, tetapi tanpa pembentukan membran tebal.
5. Laringitis Akut – Keradangan pada laring yang menyebabkan suara serak dan sakit tekak, namun tidak disertai lapisan tebal di kerongkong.

Ujian untuk Pengesahan Penyakit

Ujian untuk mengesahkan penyakit difteria ialah menggunakan kultur tekak. Sampel dari lapisan di tekak atau luka di kulit akan diambil dan ditanam di makmal untuk mengesan Corynebacterium diphtheriae.

Ujian tambahan seperti PCR boleh dilakukan untuk mengesan gen toksin bakteria. Selain itu, ujian sensitiviti antibiotik boleh dilakukan untuk menentukan rawatan yang paling berkesan. Pemeriksaan jantung dan saraf mungkin diperlukan jika toksin telah merebak.

Rawatan untuk Difteria

Rawatan utama difteria ialah antitoksin difteria untuk meneutralkan toksin bakteria. Pesakit juga akan diberikan antibiotik seperti penisilin atau eritromisin untuk membunuh bakteria dan mencegah penularan. Pesakit mungkin perlu diasingkan bagi mengelakkan penyebaran.

Jika difteria menyebabkan kesukaran bernafas, rawatan sokongan seperti penggunaan alat bantuan pernafasan mungkin diperlukan. Dalam kes yang teruk, prosedur trakeostomi mungkin dijalankan untuk memastikan saluran pernafasan tidak tersumbat.

Penting juga untuk memantau fungsi jantung dan saraf pesakit kerana toksin boleh menyebabkan komplikasi serius. Rawatan susulan melibatkan suntikan penggalak vaksin difteria bagi memastikan imuniti berpanjangan.

Rujukan

1. “Diphtheria” – World Health Organization (WHO), 2023.
2. “Difteria: Penyakit yang Boleh Dicegah Vaksin” – Kementerian Kesihatan Malaysia, 2023.
3. “Centers for Disease Control and Prevention (CDC) – Diphtheria”, 2023.