Hydrocephalus: Punca, Simptom dan Rawatan

Apakah Hydrocephalus?

Hydrocephalus adalah keadaan perubatan di mana berlaku pengumpulan cecair serebrospinal (CSF) yang berlebihan di dalam ventrikel otak. Cecair ini biasanya mengalir melalui otak dan saraf tunjang, tetapi apabila aliran terganggu atau penghasilannya berlebihan, ia menyebabkan tekanan meningkat dalam otak.

Keadaan ini boleh berlaku pada mana-mana peringkat umur, namun lebih kerap berlaku pada bayi dan warga emas. Menurut statistik, dianggarkan 1 hingga 2 daripada setiap 1,000 bayi baru lahir menghidap hydrocephalus.

Bagaimana Ia Berlaku?

Untuk memahami hydrocephalus, bayangkan otak seperti span yang mempunyai saluran air di dalamnya. Cecair serebrospinal berfungsi seperti air yang membersihkan dan melindungi span tersebut.

Jika saluran air tersumbat atau terlalu banyak air dihasilkan, span akan menjadi kembung. Begitulah juga otak apabila cecair CSF tidak dapat mengalir atau diserap dengan baik. Tekanan ini boleh merosakkan tisu otak dan mengganggu fungsi normal otak.

Apakah Punca-punca Hydrocephalus?

Terdapat beberapa punca kepada masalah ini. Ia adalah:

1. Kecacatan Kongenital: Kecacatan sejak lahir seperti spina bifida atau gangguan perkembangan saluran otak boleh menyebabkan hydrocephalus.
2. Jangkitan: Jangkitan seperti meningitis boleh menyebabkan keradangan pada otak dan menyekat aliran CSF.
3. Pendarahan Dalam Otak: Pendarahan akibat kelahiran pramatang atau trauma kepala boleh menyebabkan pembentukan darah beku yang menghalang aliran CSF.
4. Tumor Otak: Tumor di otak boleh menyekat saluran CSF dan menyebabkan pengumpulan cecair.

Faktor Risiko

Hydrocephalus boleh berlaku disebabkan beberapa faktor risiko tertentu. Antaranya:

• Kelahiran pramatang: Bayi pramatang berisiko mengalami pendarahan intraventrikular yang boleh mengganggu aliran CSF.
• Jangkitan semasa kehamilan: Jangkitan seperti rubella atau sifilis boleh menyebabkan kecacatan perkembangan otak janin.
• Kecederaan kepala: Trauma kepala serius boleh merosakkan saluran CSF.

Simptom Hydrocephalus

Pada bayi, hydrocephalus sering menunjukkan tanda seperti:

• Saiz kepala yang membesar dengan cepat
• Ubun-ubun lembut yang tegang atau menonjol
• Muntah dan mudah meragam

Bagi orang dewasa:

• Sakit kepala berpanjangan
• Penglihatan kabur
• Masalah keseimbangan dan berjalan

Jika tidak dirawat, simptom boleh menjadi lebih teruk seperti hilang ingatan, sawan, atau koma.

Penyakit yang Mempunyai Simptom yang Sama

Beberapa penyakit lain boleh menunjukkan simptom yang menyerupai hydrocephalus, termasuk:

1. Tumor Otak: Menyebabkan tekanan dalam otak meningkat.
2. Pendarahan Subdural: Pengumpulan darah di antara otak dan tengkorak.
3. Meningitis: Jangkitan pada membran otak yang boleh mengganggu aliran CSF.
4. Penyakit Alzheimer: Menyebabkan masalah ingatan dan koordinasi, serupa dengan hydrocephalus tekanan normal.

Ujian untuk Pengesahan Penyakit

Ujian piawaian emas untuk mendiagnosis hydrocephalus termasuk:

• Imbasan CT Scan atau MRI: Untuk melihat pengembangan ventrikel otak.
• Ujian Tekanan Lumbar (Lumbar Puncture): Mengukur tekanan CSF dan memeriksa kandungan cecair.
• Ultrasound: Digunakan pada bayi dengan ubun-ubun yang masih terbuka.

Rawatan untuk Hydrocephalus

Rawatan utama hydrocephalus adalah melalui pembedahan. Kaedah yang paling biasa digunakan ialah:

1. Pemasangan Shunt: Tiub fleksibel dimasukkan ke dalam ventrikel otak untuk mengalirkan cecair berlebihan ke bahagian lain badan seperti rongga perut.
2. Endoscopic Third Ventriculostomy (ETV): Lubang kecil dibuat dalam otak untuk membolehkan cecair mengalir keluar tanpa perlu menggunakan shunt.

Jika rawatan ini tidak berjaya, pemantauan berterusan dan ubat-ubatan mungkin digunakan untuk mengawal simptom.

Rujukan

1. “Hydrocephalus Fact Sheet,” National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS), 2023.
2. Rekod Kesihatan Awam Malaysia, Kementerian Kesihatan Malaysia, 2023.
3. “Management of Hydrocephalus,” Journal of Neurosurgery, 2022.