Penyakit Goiter: Punca, Simptom dan Rawatan

Apakah Goiter?

Goiter merujuk kepada pembesaran abnormal pada kelenjar tiroid, iaitu kelenjar berbentuk kupu-kupu yang terletak di bahagian hadapan leher. Kelenjar ini berfungsi menghasilkan hormon tiroid yang penting untuk mengawal metabolisme badan.

Goiter boleh berlaku tanpa mengira usia dan jantina, namun lebih kerap terjadi dalam kalangan wanita dan individu berusia lebih 40 tahun.

Menurut Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO), kira-kira 200 juta orang di seluruh dunia mengalami masalah ini, terutama di kawasan yang kekurangan iodin.

Bagaimana Ia Berlaku?

Goiter berlaku apabila kelenjar tiroid membesar disebabkan oleh pelbagai faktor. Proses ini boleh dijelaskan melalui analogi seperti “kilang” yang menghasilkan produk.

Jika kilang kekurangan bahan mentah (iodin), ia akan berusaha bekerja lebih keras untuk menghasilkan produk (hormon tiroid), menyebabkan kilang (kelenjar tiroid) membesar.

Selain itu, gangguan autoimun seperti penyakit Hashimoto atau Graves juga boleh menyebabkan sistem imun menyerang tiroid, merangsang pembesaran kelenjar ini.

Apakah Punca-Punca Goiter?

1. Kekurangan Iodin: Iodin diperlukan untuk penghasilan hormon tiroid. Kekurangan iodin menyebabkan tiroid membesar untuk meningkatkan penghasilan hormon. Ini sering berlaku di kawasan yang tanahnya kurang iodin.
2. Penyakit Autoimun: Penyakit Hashimoto menyebabkan keradangan kronik pada tiroid, manakala penyakit Graves menyebabkan pengeluaran hormon tiroid berlebihan. Kedua-dua keadaan ini boleh mencetuskan goiter.
3. Nodul Tiroid: Ketumbuhan kecil atau nodul pada tiroid boleh menyebabkan pembesaran kelenjar. Nodul ini boleh bersifat jinak atau malignan.
4. Penggunaan Ubat-Ubatan: Sesetengah ubat seperti litium boleh mengganggu fungsi tiroid dan menyumbang kepada pembentukan goiter.
5. Perubahan Hormon: Perubahan hormon, terutamanya semasa kehamilan atau akil baligh, boleh mempengaruhi saiz kelenjar tiroid.

Faktor Risiko

Goiter boleh menjejaskan sesiapa sahaja, namun beberapa faktor boleh meningkatkan risiko:

• Jantina: Wanita lebih berisiko kerana perubahan hormon.
• Usia: Risiko meningkat seiring pertambahan usia.
• Kekurangan Iodin: Individu yang tinggal di kawasan rendah iodin.
• Sejarah Keluarga: Mempunyai ahli keluarga dengan masalah tiroid.
• Penyakit Autoimun: Mempunyai penyakit seperti Hashimoto atau Graves.

Simptom Goiter

Tidak semua goiter menyebabkan gejala, namun dalam kes tertentu, gejalanya termasuk:

• Bengkak di Leher: Pembesaran jelas di bahagian hadapan leher.
• Kesukaran Bernafas atau Menelan: Tekanan dari tiroid membesar boleh mengganggu saluran pernafasan dan esofagus.
• Batuk Kronik: Disebabkan oleh tekanan pada saluran pernafasan.
• Suara Serak: Tekanan pada saraf vokal.

Jika goiter menjadi lebih teruk, gejalanya boleh bertambah serius seperti sesak nafas yang teruk dan kesukaran makan.

Penyakit yang Mempunyai Simptom yang Sama

Beberapa penyakit lain juga boleh menyebabkan gejala serupa:

1. Nodul Tiroid: Ketumbuhan kecil yang boleh menyebabkan bengkak di leher.
2. Kanser Tiroid: Pembesaran tiroid yang disertai kesakitan dan perubahan suara.
3. Limfoma: Pembengkakan kelenjar limfa di leher.
4. Tiroiditis: Keradangan pada kelenjar tiroid yang menyebabkan pembesaran sementara.

Ujian untuk Pengesahan Penyakit

Pengesahan goiter memerlukan beberapa ujian:

• Pemeriksaan Fizikal: Doktor akan meraba leher untuk memeriksa pembesaran tiroid.
• Ujian Darah: Untuk mengukur tahap hormon tiroid (TSH, T3, T4).
• Ultrasound Tiroid: Menilai struktur dan saiz tiroid serta mengesan nodul.
• Biopsi Jarum Halus (FNAC): Mengambil sampel tisu untuk mengesan sel kanser jika terdapat nodul.

Rawatan untuk Goiter

Rawatan bergantung pada punca dan tahap pembesaran:

• Pemerhatian: Untuk goiter kecil tanpa simptom, pemantauan berkala sudah mencukupi.
• Terapi Hormon Tiroid: Pengambilan levothyroxine untuk mengurangkan pembesaran.
• Pengambilan Iodin: Suplemen iodin untuk kekurangan iodin.
• Pembedahan (Tiroidektomi): Bagi goiter besar atau yang menyebabkan kesukaran bernafas/menelan.
• Radioiodin: Digunakan untuk mengecutkan tiroid dalam penyakit Graves.

Rujukan

1. World Health Organization. (2022). Iodine deficiency disorders. Retrieved from [WHO website]
2. Mayo Clinic. (2023). Goiter – Symptoms and causes. Retrieved from [Mayo Clinic website]
3. American Thyroid Association. (2023). Thyroid Nodules. Retrieved from [ATA website]