Olanzapine ialah salah satu ubat yang sering digunakan dalam rawatan gangguan mental seperti skizofrenia dan gangguan bipolar.
Ia tergolong dalam kumpulan ubat antipsikotik atipikal yang membantu mengimbangi bahan kimia di otak.
Artikel ini akan membincangkan pelbagai aspek berkenaan ubat ini, termasuk cara ia berfungsi, dos yang disyorkan, kesan sampingan, serta kebolehgunaannya untuk wanita hamil dan menyusukan bayi.
Kegunaan Olanzapine
Olanzapine digunakan untuk merawat:
- Skizofrenia
- Membantu mengurangkan gejala seperti halusinasi (mendengar atau melihat sesuatu yang tidak wujud) dan delusi (kepercayaan yang tidak berasas).
- Gangguan Bipolar
- Digunakan untuk merawat episod mania (keadaan hiperaktif) dan kemurungan yang berkaitan dengan gangguan bipolar.
- Masalah Psikosis Lain
- Kadangkala digunakan sebagai rawatan tambahan untuk keadaan seperti gangguan kemurungan besar apabila ubat antidepresan sahaja tidak mencukupi.
Cara Ubat Berfungsi
Bayangkan otak kita seperti satu sistem komunikasi kompleks di mana mesej dihantar melalui rangkaian “wayar” kimia yang dikenali sebagai neurotransmiter. Dalam keadaan seperti skizofrenia, terdapat “wayar pendek” atau gangguan dalam aliran mesej ini.
Olanzapine berfungsi seperti seorang juruteknik elektrik, yang memperbaiki rangkaian ini dengan mengimbangi neurotransmiter seperti dopamin dan serotonin. Hasilnya, ia membantu menstabilkan mood, mengurangkan pemikiran yang kacau, dan mengawal gejala psikosis.
Dos
Rawatan dan dos olanzapine bergantung kepada:
- Keadaan Pesakit: Sama ada untuk skizofrenia atau gangguan bipolar.
- Keperluan Individu: Umur, berat badan, dan respons kepada rawatan.
Dos biasa:
- Skizofrenia: Bermula dengan 5-10 mg sehari. Dos boleh dinaikkan hingga 20 mg jika perlu.
- Gangguan Bipolar: Bermula dengan 10-15 mg sehari, bergantung pada keparahan gejala.
Olanzapine boleh diambil dengan atau tanpa makanan. Ia tersedia dalam bentuk tablet biasa, tablet larut mulut, atau suntikan (untuk kes kecemasan di hospital).
Nota penting: Sentiasa ikut nasihat doktor dan jangan mengubah dos tanpa kebenaran.
Kesan Sampingan
Seperti ubat lain, olanzapine juga mempunyai kesan sampingan. Antaranya:
- Biasa:
- Mengantuk atau keletihan.
- Peningkatan berat badan.
- Mulut kering.
- Sembelit.
- Serius (jarang berlaku):
- Sindrom metabolik (peningkatan gula darah, kolesterol tinggi).
- Gangguan pergerakan seperti akathisia (rasa gelisah yang teruk) atau diskinesia tardif (gerakan otot tidak terkawal).
- Masalah hati (kekuningan kulit dan mata).
Jika anda mengalami kesan sampingan yang teruk atau luar biasa, segera berjumpa doktor.
Adakah Ia Boleh Digunakan Ketika Hamil?
Penggunaan olanzapine semasa kehamilan perlu dipertimbangkan dengan berhati-hati. Walaupun tiada bukti jelas menunjukkan risiko serius kepada bayi, terdapat laporan tentang:
- Bayi yang mengalami sindrom penarikan selepas kelahiran, seperti mengantuk, kesukaran menyusu, atau masalah pernafasan.
Apa yang perlu dilakukan?
- Jika anda sedang hamil atau merancang untuk hamil, berbincang dengan doktor tentang manfaat dan risiko penggunaan olanzapine.
Adakah Ia Boleh Digunakan Ketika Menyusukan Bayi?
Olanzapine boleh masuk ke dalam susu ibu dalam jumlah kecil. Bagi kebanyakan bayi, kesan sampingan tidak signifikan. Namun, sesetengah bayi mungkin mengalami:
- Mengantuk.
- Kesukaran menyusu.
- Kelesuan luar biasa.
Nasihat:
- Jika anda sedang menyusukan bayi, maklumkan kepada doktor. Pemantauan rapi bayi adalah perlu jika anda meneruskan rawatan.
Kontraindikasi
Olanzapine tidak sesuai untuk semua orang. Elakkan penggunaan jika anda:
- Mempunyai alahan terhadap olanzapine.
- Mengalami glaukoma sudut sempit.
- Menghadapi masalah kesihatan serius seperti kegagalan hati.
Interaksi Ubat
Olanzapine boleh berinteraksi dengan ubat lain, termasuk:
- Ubat tidur atau penenang (contohnya, benzodiazepin) – boleh meningkatkan kesan mengantuk.
- Ubat antidepresan tertentu – risiko sindrom serotonin.
- Ubat antikolinergik – boleh memburukkan sembelit atau mulut kering.
Sentiasa beritahu doktor tentang semua ubat yang anda ambil, termasuk ubat tradisional atau suplemen.
Rujukan
- National Institute for Health and Care Excellence (NICE), “Schizophrenia: Management and Treatment Guidelines,” 2022.
- MedlinePlus, “Olanzapine: Uses, Dosage, and Side Effects,” U.S. National Library of Medicine, 2023.
- Mayo Clinic, “Olanzapine Overview: Precautions and Risks,” 2021.